مكان هاي ديدني و تاريخي

مكان هاي ديدني و تاريخي استان هرمزگان عبارتند از: سواحل خليج فارس و درياي عمان, جنگل هاي مانگرو(حرا), معبد هندوها, مسجد گله داري، حمام گله داري, عمارت كلاه فرتگي, مسجد جامع دل گشا، امام زاده سيد مظفر, مسجد سبز كهنه, عمارت كلاه فرنگي، پل لاتيران, مسجد افغان و ملك عباس, قلعه لشتان, قلعه پرتغالي ها, قلعه قشم, قلعه نادري, غار خروس, شهر باستاني حرير, جاده دنيا, مسجد نور, كلبه حور, جزاير كيش, قشم و....  

صنايع و معادن

صنايع استان هرمزگان به دو دسته صنعتي و دستي تقسيم مي شوند كه صنايع دستي اين استان را لنج سازي، گلابتون دوزي، خوس دوزي، شك دوزي بافي، كم دوزي، كلاه دوزي، سوند بافي، سوزن دوزي، چادر شب بافي، فرش بافي، حصير بافي، تور بافي، گرگور سازي، سفال گري، سبد بافي، صنايع صدفي، عبا دوزي، درو پنجره جوبي، كرچاپ، بادله دوزي، مليله دوزي دور لباس، كوزه سازي تشكيل مي دهد.

با توجه به قرار گرفتن اين استان در كنار درياي عمان و خليج فارس، مهم ترين صنايع رايج در اين استان عبارتند از: كارخانه هاي كنسرو ماهي، پودرماهي، قايق سازي، كشتي سازي و هم چنين صنايع نفتي. استان هرمزگان از نظر منابع معدني توانمند بوده و علاوه بر نفت و گاز، معادن كروميت و خاك سرخ آن نيز مشهور است. م
در جزيره ابوموسي معدن اكسيد سرخ آهن و هم چنين معدن خاك سرخ وجود دارد و آب هاي پيرامون آن، داراي نفت است. حدود 100 سال پيش، نخستين امتياز استخراج اين معدن ها، از سوي ناصرالدين شاه قاجار به مرحوم معين التجار بوشهري واگذار شد. نفت جزيره ابوموسي كه به ميدان مبارك، در بخش دريايي خاوري جزيره محدود است، از نظر گونه و كيفيت، بهترين نفت در خليج فارس شناخته شده است. منابع نفت جزيره سوري كه نقش مهمي در صادرات نفتي كشور دارند را مي توان از مهم ترين منابع زيرزميني اين شهرستان نام برد.
مهم ترين معدن هاي شهرستان بندر لنگه كه به گونه پراكنده در نواحي بستك، تدرويه، پل غار، . . . وجود دارند، مي توان معدن سنگ گچ، سنگ لاشه و شن و ماسه را نام برد. منابع نفت حوزه جزيره لاوان به نام هاي : رسالت، رشادت و سلمان، از ديگر منابع معدني شهرستان لنگه به شمار مي روند. جزيره فارور داراي معدن هاي زيادي نظير آهن، سنگ كاربيت، سنگ گرانيت، سنگ هاي سيليس، خاك سرخ و ديگر فلزات است.
بندرعباس داراي معدن آهك و گچ است كه در 2 كيلومتري خاور و هم چنين باختر آن قرار دارند. از مهم ترين معدن هاي اين شهرستان، معدن گاز سورو، سرخون، گيشو، شن وماسه، نمك آبي را مي توان نام برد. معدن هايي كه مورد بهره برداري قرار گرفته اند، معادن سنگ گچ خمير، سنگ گچ كشكوييه و نمك در گور است.
ازمهم ترين معادن هاي شهرستان جاسك، كه در بخش شمالي و در بخش بشاگرد قرار دارند مي توان معادن آهك، آهن، سنگ نمك، پنبه نسوز، خاك سرخ، گوگرد، كروميت، سنگ گچ، تالك و منگنز را نام برد.
معدن كروميت شهرستان ميناب از منابع مهم استان هرمزگان است. كروميت استخراجي اين معدن ها به خارج از كشور صادر مي شود و بهره برداري از آن ها از فعاليت هاي اقتصادي بسيار مهم به شمار مي رود. استخراج سالانه ذخاير معدني اين شهرستان، عبارت اند از: مجتمع معدني كروميت فارياب، كه شامل 32 معدن بزرگ و كوچك بوده، واندازه استخراج آن، 40 هزار تن مي باشد و اندازه استخراج معدن سنگ گچ فارياب حدود 3 هزار تن و معدن مرمريت سرني حدود 5 هزار تن بوده است. آهن، گوگرد، نمك و آهن، از ديگر معدن هاي شهرستان ميناب به شمار مي روند.
شركت ملي نفت ايران از چندين سال پيش اقدام به كاوش و حفاري در جزيره قشم كرده كه در همه كاوش ها، به منابع گاز طبيعي دست يافته است. به دنبال اجراي پروژه هايي، مانند: صنايع فولاد، مس سرچشمه و نيروگاه حرارتي توانير، بهره برداري از گاز گورزين جزيره قشم آغاز شد و منابع گاز سلخ جزيره به دليل نامرغوب بودن (ترش) مورد استفاده قرار نگرفت.
كوه نمكدان (معدن نمك)، در 85 كيلومتري شهر قشم قرار گرفته است. اين منابع به گونه تپه هاي گنبدي شكل و به قطر 7 كيلومتر و بلندي 237 متر از سطح دريا قرار گرفته اند. انبارهاي آن، 420 هزار تن برآورده شده است. معدن به گونه گنبد نمكي است، كه در درون آن، يك جريان آب زيرزميني گذشته و در مسير خود، به گونه پشمه هاي نمكي آشكار شده و در حوضچه هاي طبيعي گسترده مي شود كه پس از تبخير سطحي، نمك به جاي مي ماند. در بخش هاي سنگ هاي رسوبي بالاي گنبد، گوگرد و سولفور فلزات دو ظرفيتي، مانند آهن و سرب با كيفيت پراكنده وجود دارد. در حال حاضر از معدن نمكدان، سه گونه نمك بهره برداري مي شود: نمك آبي يا پاريو، نمك كوهي، نمك بلور يا تركه. در جزيره قشم معدن سنگ لاشه، شن و ماسه نيز وجود دارد.
در جزيره لارك معدن هاي خاك سرخ، آهن و نمك وجود دارد. از گذشته هاي دور معدن خاك سرخ، در اين جزيره شناخته شده و مردم خليج فارس براي رنگ آميزي چوب، فلز، بدنه كشتي، پارچه، . . . از آن استفاده مي كردند. اين معدن از پر درآمدترين معدن هاي ايران است. در جزيره هرمز معدن سنگ لاشه و نمك آبي نيز وجود دارد و از معدن نمك آن، سالانه تا 3 هزار تن بهره برداري مي شود.

كشاورزي و دام داري

بيش تر جمعيت استان هرمزگان، در بخش كشاورزي به كار مشغول اند. شكل چيره توليد كشاورزي در هرمزگان، گونه هاي صيفي و سبزي، مانند: گوجه فرنگي، بادمجان، پياز، هندوانه، خيار، خربزه، باميه، است. نخلستان ها، كه حدود 40 هزار هكتار از زمين هاي استان هرمزگان را به خود اختصاص داده است و بيش از هفت ميليون اصله درخت خرما را در بر مي گيرد، با توجه به شمار نخل ها و توليد ساليانه آن ها، از جايگاه خوبي بر خوردار است. بيش از 4 ميليون اصله درخت خرما، در شهرستان هاي ميناب و رودان و بقيه در ساير نقاط هرمزگان كاشته شده است. بيش از صد گونه متفاوت نخل بومي در هرمزگان وجود دارد، كه گونه هاي سرشناس آن، عبارت اند از: مهتري، شاهاني، خنيزي، زرك، هلو، مرداسنگ، آلو، مهتري، سلاني، سهمران، زامردان، پنجه عروس، نوعروس، . . .
مركبات استان هرمزگان زمين هاي پهناوري را به خود اختصاص داده و فرآورده هاي آن شامل پرتقال، نارنگي، ليموترش، ليموشيرين، گريپ فروت و نارنج مي شود. ليموترش از آن دسته مركباتي است كه در رودان به دليل آب و هواي مناسب، جايگاه ويژه اي پيدا كرده است از نظر ميزان توليد، داراي اهميت است و به عنوان فرآورده پايه استان به شمار مي رود، . مركبات استان هرمزگان مانند نارنگي ناحيه سياهو و ليموترش شهرستان رودان از مرغوبيت و شهرت ويژه اي برخوردار بوده و مي توانند با مركبات ديگر نواحي كشور رقابت كنند. فرآورده هاي ديگر كشاورزي استان هرمزگان، عبارت اند از: حنا، تنباكو، يونجه، انبه، حبوبات، سنجد و سيب زميني، كه 4 تا 5 هزار هكتار از زمين هاي استان به كشت آن ها اختصاص دارد.
استان هرمزگان از لحاظ دام داري جايگاه ويژه اي دارد. برابر برآوردها، يك ميليون دام محلي و ساكن و يك ميليون دام عشاير كوچ رو استان هاي فارس و كرمان، در زمستان از مراتع هرمزگان استفاده مي كنند، كه به دليل چراي بي رويه و عدم كنترل درست، مراتع بازدهي خود را از دست داده و به مراتع فقير تبديل شده اند. از اين رو دام هاي استان با وجود كميت مناسب، از كيفيت پاييني برخوردار است. مردم اين استان بيش از هر دام ديگري به پرورش بز مي پردازند. گونه اي بز بومي در هرمزگان پرورش مي يابد، كه به بز «تالي» يا بز «جزيره اي» سرشناس است كه خود را با شرايط آب و هوايي منطقه سازش داده است.

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

استان هرمزگان از لحاظ تاريخي ديرينه گي زيادي دارد. بندرها و جزيره هاي هرمزگان، در دوران هاي گوناگون پيش از اسلام اهميت داشته و از جايگاه ويژه اي برخوردار بوده اند. درياي پارس (درياي عمان و خليج فارس)، كه استان هرمزگان نيز در كنار آن قرار گرفته، از كهن ترين درياهايي است كه انسان شناخته است. ساكنان پيرامون آن، ازجمله مردم باستان هرمزگان، نخستين انسان هايي بوده اند كه با فن دريا نوردي آشنا شده و به كشتي راني پرداخته اند. دراين منطقه، دريانوردي و چيره گي بر راه آبي سبب پيدايش و رشد فرهنگ، بازرگاني دريايي و ايجاد دولت هاي با فرهنگ ازجمله ايلام شد.
ايلاميان از هزاره سوم پيش از ميلاد صدها سال بر خليج فارس و جزيره هاي استان هرمزگان، به ويژه جزيره هاي قشم، كيش، لارك، لنگه، و جاسك حكم راني داشته و از آن ها به عنوان راه ارتباطي براي بازرگاني با هند باختري و درّه نيل استفاده مي كرده اند.
مادهاي آريايي نژاد، در آغاز سده 8هشتم پيش از ميلاد، حكومت «ماد» را به وجود آوردند. اين حكومت، در روزگار پادشاهي هووخشتره گسترش يافته توانمند شد و مرز جنوبي آن را كرانه هاي جنوبي درياي پارس تشكيل مي داد. در اين زمان هرمزگان تابع ساتراپي (استان) درنگيانه و بخشي از كرمان بوده است. در روزگار هخامنشي، به ويژه داريوش بزرگ، ايرانيان اندك اندك در كرانه ها و آب هاي درياهاي سياه و سرخ نيز رخنه كردند. داريوش بزرگ، دريا سالار يوناني خود، اسكولاخ (اسكيلاس) را مأمور بررسي كناره هاي درياي پارس كرد. اسكولاخ و همراهانش تمامي جزيره ها و كرانه هاي درياي مكران، خليج فارس، درياي سرخ و درياي باختر را در نورديده و آگاهي هاي ارزنده اي به دست آوردند. اين سفر دريايي از نظر بازرگاني و نظامي براي ايران سودمند بود، و باعث برقراري وابسته گي بازرگاني ميان هندوستان و درياي باختر گرديد. اشكانيان پس از چيره گي بر جانشينان اسكندر (سلوكي ها)، كرانه هاي خليج فارس از جمله استان هرمزگان را بر قلمرو خود افزودند و در برابر روميان، از درياي پارس و بين النهرين پاسداري كردند. در زمان ساسانيان، هرمزگان از مراكز مهم داد و ستد و پيوند بازرگاني به شمار مي رفته است. چند سكّه نقره از اين دوران در اثر كاوش هايي كه در اسكله سازي «سورو» انجام گرفت، به دست آمده است.
در نخستين سال هاي حكومت اسلامي، كرانه هاي هر دو سوي درياي پارس، از جمله استان هرمزگان به دست مسلمانان افتاد. ابوهوريره، از ياران پيامبر (ص) در روزگار عمر- خليفه دوم - بر بحرين و كرانه هاي باختري خليج فارس دست يافت و از آن جا به كرانه هاي خاوري آن يورش برد و تمامي درياي پارس و بندرها و جزيره هاي آن را بر قلمرو مسلمانان افزود. پس از چيره گي عرب ها، ديلميان نخستين دودمان ايراني بودند، كه بار ديگر بر سراسر جزيره ها، بندرها و آب هاي استان هرمزگان و ديگر نقاط خليج فارس چيره شدند.
هرمزگان، عمان و بندرها و جزيره هاي آن به ترتيب در سال هاي 323 و 534 هـ . ق، توسط علي (عمادالدوله)، و احمد (معزالدوله) به قلمرو آل بويه ملحق گرديدند. حكومت آل بويه، در زمان عضدالدوله گسترش يافت و در تمام مدت حكومتشان، فارس و هرمزگان در قلمرو فرمانروايي آن ها بود. پس از ديلميان، سلجوقيان كرمان از سال 454 تا 583 هـ . ق، بر منطقه خليج فارس، از جمله استان هرمزگان و عمان تسلط يافتند. در دوران سلجوقي، از سوي فرمان روايان اين خاندان، حاكماني با عنوان«اتابك» به مناطق گوناگون ره سپار مي شدند. اتابكان فارس برعمان، بحرين و كرانه ها و جزيره هاي خليج فارس درياي عمان(مكران) دست يافتند و حكومت آنان تا 661 هـ . ق، بر فارس و هرمزگان بر قرار بود. دراين سال سلجوق شاه سلغري بر هلاكو خان مغول شوريد، اما شكست خورد و حكومت فارس، هرمزگان و تمامي منطقه خليج فارس به دست مغولان افتاد. در دوره فترتي كه بين سپري شدن حكومت ايلخانان مغول و برآمدن تيموريان وجود داشت، حكومت هرمزگان و خليج فارس با مظفريان بود. تيمور لنگ به سال 785 هـ . ق، سيستان را گشود و در يورش هاي بعدي خود، اصفهان، فارس، بوشهر، بندرها و جزيره هاي هرمزگان را به قلمرو خويش افزود. تيموريان تا سال 873 هـ . ق، كه در ايران حكومت داشتند، خراج بندرها و جزيره هاي خليج فارس و درياي عمان(مكران) را دريافت مي كردند.
در سال 913 هـ . ق، ناوگان پرتغالي ها به فرماندهي البوكرك با گشودن مسقط كه خراج گذار امير هرمز بود، با سيف الدين، امير هرمز به جنگ پرداخته و با شكست وي هرمز را تابع و خراج گزار پرتغال كردند. پرتغالي ها در جزيره هاي هرمز، كيش، بحرين، قشم، نابند، و . . . دفتر بازرگاني و چندين دژ نظامي ساختند. از مرگ آلفونسو دو آلبوكرك (در ذيقعده سال 921 هـ . ق)، تا روزگار شاه عباس اوّل (996 – 1038 هـ . ق) حكومت پرتغال در درياي پارس توان داشت و در اين مدت مراكز بازرگاني درياي عمان (مكران) و خليج فارس، چون كيش، چابهار، هرمز، مسقط، بحرين، قشم، جاسك، . . . به سبب ستم كاري آنان رو به ويراني نهاد.
شاه عباس اوّل صفوي پس از جنگ با عثماني ها تصميم به آزاد ساختن جزيره هاي درياي پارس و بيرون راندن پرتغالي ها گرفت. شاه عباس بزرگ نه تنها بحرين را آزاد ساخت، بلكه جزيره هاي هرمز، كيش، قشم و بندرهاي جاسك، چابهار, لنگه، . . . را از پرتغاليان پس گرفت. نادرشاه افشار (1149 – 1160 هـ . ق) در سال 1149 هـ . ق، با بيرون راندن افغان ها از ايران بر تمامي كرانه ها و جزيره هاي شمالي و جنوبي خليج فارس چيره شد. با مرگ نادر شاه افشار، شورشي دوباره سراسر كشور را فرا گرفت و كريم خان زند با خواستاران پادشاهي به جنگ پرداخت و سرانجام در 1179هـ . ق، بر سراسر فارس، جزيره ها و بندر هاي خليج فارس، . . . دست يافت و كارهاي نيمه تمام نادر شاه را دنبال كرده و به پايان رسانيد.

مشخصات جغرافيايي

استان هرمزگان در جنوب ايران در كنار درياي عمان و خليج فارس واقع شده و شمال تنگه هرمز در 25 درجه و 34 دقيقه تا 28 درجه و 57 دقيقه ي پهناي جغرافيايي و 52 درجه و 41 دقيقه تا 59 درجه و 15 دقيقه ي درازاي خاوري نسبت به نيم روز گرينويچ قرار دارد. اين استان از سوي شمال به استان كرمان، از خاور به استان هاي سيستان و بلوچستان و كرمان، از باختر به استان هاي فارس و بوشهر و از جنوب به درياي عمان و خليج فارس محدود است. تنگه هرمز يكي از حساس ترين و حياتي ترين گذرگاه هاي آبي عصر حاضر؛ در قلمرو سياسي استان هرمزگان قرار دارد. اين تنگه هلالي شكل 187 كيلومتر درازا دارد. عمق تنگه هرمز به دليل شيب تند كف آن از قسمت شمال به جنوب متغيير است. به طوري كه در نزديكي جزيره لارك در حدود 36 متر و در ساحل جنوبي نزديك شبه جزيره مسندام 180 متر است. هم چنين 14 جزيره كوچك و بزرگ به نام هاي ابوموسي، بني فرور، تنب بزرگ، تنب كوچك، سيري، شتور، كيش، اردن، قشم، لاوان، لارك، هرمز، هندورابي، و هنگام در محدوده آب هاي ساحلي اين استان قرار دارند. بر اساس آخرين تقسيمات كشوري شهرستان هاي استان هرمزگان عبارتند از: ابوموسي، بستك, بندرعباس، بندر لنگه، جاسك، حاجي آباد، رودان (دهبارز)، قشم، ميناب
راه هاي دسترسي به استان هرمزگان عبارتند از:
راه هاي زميني استان هرمزگان، شامل راه شوسه و راه آهن است. راه شوسه، شامل راه اصلي، راه فرعي و راه روستايي است.
راه اصلي شوسه در استان هرمزگان، راه بندرعباس به تهران است كه از طريق اين راه، بندرعباس به تمامي نقاط كشور مي پيوندد. اين راه محور اصلي ارتباطي استان و از پر رفت و آمد ترين شبكه هاي ارتباطي كشور، به ويژه در حمل ونقل بار با وسايط نقليه سنگين به شمار ميرود.
راه هاي فرعي هرمزگان، عبارتند از: سياهو، خوش هنگام، جاسك، جگين، گاوبندي دريا، بندر چارك، جايين احمدي، لنگه، گاوبندي، ستاق، مقام، گهره.
راه هاي شني بين آبادي هاي استان است، كه پل هاي آن با لوله و آب نما ساخته شده اند و هم چنين راه هاي مال رو كه با گريدرزني و شن ريزي ساخته شده اند، مانند راه هاي روستايي بشاگرد.
دو خط آهن تازه تأسيس بندرعباس – بافق و مشهد – سرخس، راه آهن ايران را به شبكه خط آهن آسياي مركزي، پيوند مي دهد. ازهمين مسيرها است، كه كالاها بايد به روسيه يا از باختر به اروپا ارسال شوند. راه آهن بندرعباس، در راه روهاي ترانزيتي (گذري) راه آهن جمهوري اسلامي ايران، داراي جايگاه ويژه اي است.
راه آهن بندرعباس - سرخس – بندرعباس. مسير: بندرعباس، سيرجان، بافق، يزد، قم، تهران، شاهرود، فريمان ( مشهد)، سرخس و برعكس، با درازاي خط 2 هزار و 540 كيلومتر و گنجايش حمل و نقل سه ميليون تن بار در سال.
راه روي بندرعباس – بندرهاي شمال (تركمن – اميرآباد)، بندرعباس. مسير: بندرعباس، بافق، يزد، تهران، گرمسار، قايم شهر، بندر اميرآباد و يا تركمن و برعكس، با درازاي خط يك هزار و 878 كيلومتر و يك هزار و 947 كيلومتر و گنجايش حمل يك ميليون تن بار در سال.
راه روي بندرعباس – رازي – بندرعباس. مسير: بندرعباس، سيرجان، بافق، يزد، تهران، تبريز، رازي و برعكس، با درازاي خط 2 هزار و 446 كيلومتر و گنجايش حمل بار دو ميليون تن در سال.
راه روي بندرعباس، جلفا، بندرعباس. مسير: بندرعباس، سيرجان، بافق، يزد، تهران، تبريز، جلفا و برعكس، با درازاي 2 هزار و 470 كيلومتر با گنجايش حمل بار دو ميليون تن در سال.
راه روي بندرعباس، لطف آباد، بندرعباس. مسير: بندرعباس، بافق، تهران، مشهد، لطف آباد و برعكس، به درازاي 2 هزار و 665 كيلومتر و گنجايش سه ميليون تن در سال.
به طور كلي ارتباطات و حمل ونقل د ر استان هرمزگان با توجه به وجود بندرها و اسكله هاي بزرگ و ورود و خروج كالا از اين استان، در شبكه حمل ونقل كشوري و ارتباطي داراي اهميت بسيار است.
حمل و نقل هوايي استان هرمزگان از طريق فرودگاه بندرعباس و فرودگاهاي ديگر، از جمله فرودگاه كيش، قشم، لنگه، . . . اين استان انجام مي شود.
از طريق بندرهاي استان هرمزگان، حمل و نقل بار و مسافر به جزيره هاي ايران در خليج فارس و شيخ نشين ها و ديگر كشورها انجام مي گيرد، و كالاها از طريق همين بندرها، به ويژه بندرعباس، بندر شهيد رجايي و بندر شهيد باهنر، . . . وارد يا صادر مي شود. مهم ترين بندراستان هرمزگان، بندرعباس است. ساير بندرها، عبارتند از: لنگه، جاسك، خمير، سيريك، معلم، كنگ، كوهستك، چارك، تياب، بستانو، گچين، مغان (مغوييه)، بونجي، بريزك، . . . روزانه بيش از يك هزار كاميون وارد بندرعباس مي شوند تا كالاهاي گوناگون بخش كشاورزي، صنايع و مصالح ساختماني را حمل كنند.
اسكله چوبي با استخوان بندي آهني بندرعباس، در سال 1318 هـ . ش، به درازاي 185 متر و پهناي 20/4 متر براي حمل و نقل و داد و ستدهاي مرزي، در بندرعباس ساخته شد. بعدها ضمن بررسي جايگاه اين بندر و نياز بسيار به گسترش آن، در سال 1334 هـ. ش، محل مناسبي در 8 كيلومتري باختر شهر بندرعباس، يعني محل كنوني اسكله ها و تأسيسات بندر پيشين، انتخاب شد و در آبان 1346 هـ . ش، تأ سيسات و اسكله هاي شماره 1 تا 7، اسكله صدور سنگ دلفين، اسكله «شركت نفت دلفين» و اسكله و بندر «شهيد رجايي» در بندرعباس به بهره برداري رسيد. اين بندر گنجايش پهلو گرفتن هم زمان 7- 8 كشتي را تا ظرفيت 30 هزار تن داراست.
بندر شهيد رجايي، با پهنه اي حدود 25 كيلومترمربع، در حدود 30 كيلومتري باختر شهر بندرعباس قرار دارد. مجتمع بزرگ اين بندر، در سال 1363 هـ . ش، گشايش يافت و يكي از بندرهاي بزرگ خاورميانه به شمار مي رود. . اين بندر به لحاظ دارا بودن ترمينال هاي گوناگون و تأسيسات بسيار، بندري كامل و مدرن است و داراي يك حوضچه اصلي گردش و سه حوضچه براي پهلوگيري كشتي ها است. ترمينال هاي بندر شهيد رجايي، عبارتند از: ترمينال كانتينر شماره يك، كانتينر اصلي، كالاي عمومي، كالاي ويژه، غلات، تخليه روغن مايع، تأسيسات پهلوگيري كشتي ها، ترمينال نفتي، ترمينال كشتي هاي لش. ترمينال نفتي اسكله، 2 كشتي 70 هزارتني را در يك زمان مي تواند بپذيرد. تمامي اسكله ها مجهز به تأسيسات آب، برق، سوخت و تلفن است و كشتي ها مي توانند از اين تسهيلات استفاده كنند. درازاي موج شكن ها، در اين بندر 7 هزار متر است و تا انتهاي موج شكن ها و شاخه هاي فرعي آن ها داراي جاده ماشين رو است. بندر شهيد رجايي داراي يازده انبار سرپوشيده نگاهداري كالا، هر يك به پهنه 9 هزار متر مربع است. آب مورد نياز بندر و كشتي ها با 3 دستگاه آب شيرين كن تأمين مي شود. برق بندر از نيروگاه گازي بندرعباس تأمين مي شود و خود بندر نيز داراي نيروگاه برق اضطراري است.
در خاور بندر شهيد رجايي، بندرگاه ترافيك كرانه اي و ماهي گيري قرار دارند، كه داراي موج شكن، شامل 2 شاخه اصلي و 2 شاخه فرعي و بندرگاه كرانه اي، داراي 1173 متر اسكله و دروازه ورود و خروج ويژه است. بندرشهيد رجايي با راه آسفالته به ديگر نقاط كشور مي پيوندد. به علاوه از راه آهن بافق - بندرعباس، مي تواند كار كالا رساني را انجام دهد. براي اين منظور 19 كيلومتر خط آهن در بندر ساخته شده است كه به راه آهن بافق - بندرعباس مي پيوندد.