صنايع و معادن

صنايع استان چهارمحال و بختياري به دو دسته ماشيني و دستي تقسيم مي شوند. صنايع ماشيني استان چهرمحال و بختياري بيش تر درشهرهاي شهركرد، بروجن و فارسان استقرار يافته‎اند.از مهم ترين كارخانه هاي صنعتي استان چهارمحال و بختياري مي توان به كارخانه قند شهركرد، كارخانه ريسنده گي بروجن و صنايع شيرو لبني شهركرد اشاره نمود.
در استان چهارمحال و بختياري توليد صنايع دستي بسيار رايج بوده و در ميان عشاير بختياري رونق به سزايي دارد. از صنايع دستي مهم استان مي توان به قالي بافي، قفل سازي و انواع بافته هاي خانگي نظير كلاه نمدي، عبا، نمد، گهواره (ته ده) و كوبه دراشاره كرد كه توليد آن ها به طور عمده براي مصارف خانوار عشايري و روستايي صورت مي گيرد.  

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

استان چهارمحال و بختياري با توجه به پيوند ديرينه‎اش با استان لرستان در بر گيرنده يكي از كهن ترين آثار تمدن كهن ايراني است. حفظ و به كار بستن فرهنگ كهن اين خطه از جمله ويژه‎ گي هاي اين سرزمين بوده كه تا به امروز نيز تدوام يافته است.از تاريخ كهن چهار محال بختياري و حاكمان آن اطلاعات كاملي در دست نيست. از جمله حاكمان اين منطقه مي‎توان از شخصي به نام « فرامرز» كه مذهب زرتشتي داشته و در اواخر دوره ساساني مي زيسته نام برد كه بختياري ها نيز در معتقدات خود به عهد فرامرز گبر اشاره ها دارند.
در اوايل تسلط خلفاي عباسي دو برادر در سرزمين لرستان كه به دو شعبه لر كوچك ( لرستان فعلي ) و لر بزرگ ( بختياري و كهگيلويه و بوير احمد ) تقسيم مي شد، حكومت داشتند. حكومت سرزمين لر بزرگ با « بدر » بود تا اين كه بعدها اتابكان فضلوئيه قريب به سيصد سال بر بختياري حكومت كردند. در زمان يكي از اتابكان فضلوئيه ( اتابك تكله)، مغولان بر بختياري و كوه هاي آن دست يافتند، اما اين پيروزي دوام چنداني نداشت.
از آغاز سلسله صفوي تاريخ بختياري ها روشن تر است. در زمان صفويه يكي از تيره‎هاي بختياري موسوم به « آستريك » كه هم اكنون نيز طايفه كوچكي از بختياري است به رياست شخصي به نام « تاجمير » و با فرمان شاه اسماعيل اول بر بختياري حكومت مي‎كرد. در همين زمان بختياري ها به دو بخش « هفت لنگ » و « چهارلنگ » كه در اصل يك تقسيم بندي مالياتي است، تفكيك شدند.
پس از دودمان تاجمير شخصي به نام ميرجهانگيرخان به حكومت بختياري ها منصوب شد. در زمان همين شخص تونل معروف به « كاركنان » يا « شاه عباس » در نزديكي محل تونل فعلي كوهرنگ حفر شد كه به دلايل نامعلومي عمليات حفاري آن ناتمام ماند.
پس از فوت مير جهانگيرخان برادر وي « مير خليل خان » از رياست طايفه آستريك خلع شد و طوايف بختياري و تعدادي از تيره ها در حيطه اقتدار محمد تقي خان چهار لنگ باقي ماندند. طوايف هفت لنگ نيز به رياست دو دسته خوانين « دوركي » و « بختياروند » از طوايف عمده هفت لنگ، گردن نهادند.
از اواسط پادشاهي قاجار، حسينقلي خان ( رئيس طايفه دوركي ) با شكست قطعي خوانين بختياروند ( بهداروند )، همه طوايف هفت لنگ را متحد ساخته و خود را « ايلخان » و برادرانش را « ايل بيگي » ناميد و رياست ايل هفت لنگ و اداره امور كل منطقه بختياري را به عهده گرفت. رياست اين طايفه تا همين اواخر در بازمانده گان اين دودمان موروثي بود. بررسي هاي تاريخي ايران از اواخر دوره صفويه به بعد نشان مي دهد كه ايل بختياري و در رأس آن خوانين بختياري به دليل برخورداري از شرايط ويژه جغرافيايي قلمرو ايلي، سازمان قبيله ايي و نظام ايلي منسجم كه الزاماً اطاعت و فرمان برداري بي قيد و شرط گروه هاي فرودست از رهبران و سركرده گان فرادست را در پي داشت، در بيش تر حوادث و وقايع تاريخي ايران حضوري موثر و فعال داشتند كه برخي از نمونه هاي آن به شرح زير اشاره مي شود :
- سواران بختياري از زبده تفنگ چيان نادرشاه بودند كه با فتح قندهار، دروازه هند را به روي لشكريان نادر گشودند.
- علي مردان خان بختياري با شكست افاغنه و بازسازي سلطنت انقراض يافته صفوي، ‌خود نيز مدعي سلطنت شد.
- محمد تقي خان چهار لنگ علم طغيان بر عليه حكومت قاجار برافراشت و « قلعه تل » مقر خود را در منطقه مالمير به عنوان مركز حكومت بختياري انتخاب كرد.
- در طول دوره حكومت سلسله هاي صفوي، ‌افشار، زنديه و قاجار عمده قشون سلاطين سلسله هاي مزبور از بختياري ها تشكيل مي شد، به طوري كه علي قلي خان سردار اسعد فرزند حسين قلي خان اشاره دارد همواره صد نفر از سواران بختياري به رياست چند تن از خان زاده گان بختياري حفظ نظم تهران، حتي نگهباني از دربار قاجار را بر عهده داشتند.
سران ايل بختياري در زمان حكومت قاجاراز قرب و منزلتي فراوان برخوردار بودند و براي خود تشكيلات و مقررات خاصي داشتند. حتي بعضي مواقع خان هاي ايل به عنوان عامل حكومتي تلقي مي شدند. بختياري ها در طول تاريخ همواره در مناسبات سياسي ايران نقش مهم و تاثير گذاري را ايفا كرده اند. منطقه چهارمحال و بختياري در سال 1352 به عنوان يك استان مستقل درآمد و امروزه در برگيرنده شهرستان ها, شهرها و روستاهاي متعددي است.  

مشخصات جغرافيايي

استان چهار محال و بختياري در قلمرو مركزي رشته كوه هاي زاگرس بين پيش كوه‎هاي داخلي و استان اصفهان استقرار يافته است. اين استان از شمال و شرق به استان اصفهان، از غرب به استان خوزستان و از جنوب به استان كهگيلويه و بوير احمد محدود است. استان چهار محال و بختياري بين 31 درجه و 14 دقيقه تا 32 درجه و 47 دقيقه ي پهناي شمالي و 59 درجه و 49 دقيقه تا 51 درجه و 24 دقيقه ي درازاي خاوري قرار گرفته است. اين استان منطقه اي كوهستاني است كه نزديك به 80 درصد آن را كوه ها و تپه ها در برگرفته اند. امتداد كوه ها از شمال باختر به جنوب خاوري بوده و هر چه از باختر به طرف خاور نزديك تر مي شويم از ميزان ارتفاعات و تراكم كوه ها كاسته شده و به دره هاي باز و دشت هاي نسبتا وسيع هم چون دشت لار (زار )، فرادبند، لردگان، كيار، گندمان، ميزدج ختم مي شود. براساس آخرين تقسيمات كشوري؛ استان چهارمحال و بختياري 6 شهرستان دارد كه مشتمل بر شهر كرد، بروجن، لردگان، فارسان, كوهرنگ (چلگرد) و اردل است. بر اساس آخرين تقسيمات كشوري سال 1375 جمعيت اين منطقه حدود 763912 نفر بوده است. استان چهار محال و بختياري منطقه اي عشايري است. نوع زندگي، آداب و رسوم حاكم بر جامعه بختياري و ساخت و بافت روستاها مبين نظام هاي كهنه و نو عشايري درمنطقه است كه از جمله جاذبه هاي اجتماعي و فرهنگي اين منطقه به شمار مي آيند.  

كشاورزي و دام داري

با توجه به ميزان نزولات جوي و جاري شدن رودخانه هاي پرآب، كشاورزي يكي از مهم ترين اركان اقتصادي به ويژه در شرق استان چهارمحال و بختياري محسوب مي شود. از ميان محصولات سالانه اين استان غلات از اهميت قابل توجهي برخوردار است، به طوري كه بيش ترين درصد از كل سطح زير كشت محصولات سالانه به غلات اختصاص داده شده است. بعد از غلات، نباتات علوفه‎اي درصد بيش ترين ميزان سطح زير كشت محصولات سالانه را به خود اختصاص داده اند.
جامعه عشايري تحت تأثير شديد اقتصاد دام داري بوده از كوچ به عنوان تحرك اجتماعي و اقتصادي استفاده مي كند. در سال هاي اخير تعداد كوچ كننده گان عشاير آرام آرام كاهش مي‎يابد. قشلاق ايل بختياري در شمال شرقي استان خوزستان و در منطقه كوهستاني شهرستان هاي دزفول، شوشتر، مسجد سليمان، هفتگل، بهبهان و ايذه قراردارد. محدوده قشلاق ايل بختياري از طرف غرب به رودخانه دز، از طرف شرق به حد فاصل بين شهرستان هاي بهبهان و ايذه و از طرف جنوب به منطقه كوهستاني و دشت خوزستان محدود مي شود.
منطقه ييلاقي عشاير بختياري محدوده هاي شهرستان هاي فارسان، ‌بروجن و قسمت هايي از شهرستان لردگان، ‌شهرستان فريدن در استان اصفهان و قسمت هايي از شهرستان اليگودرز در استان لرستان را دربرمي گيرد. هم چنين علاوه بر رمه هاي كوچنده، پرورش انواع دام، رايج ترين فعاليت عشاير و مردم روستاهاي استان چهار محال و بختياري است. 

مكان هاي ديدني و تاريخي 

استان چهارمحال و بختياري از نظر جاذبه هاي طبيعي , تاريخي, اجتماعي و فرهنگي بسيار غني و مهم است. كوه ها، غارها، رودها، آبشارها، تالاب ها، چشمه ها و رودخانه هاي زيادي در سطح استان پراكنده هستند كه هر يك از آن ها؛ مناظر بديع و دل پذيري را به وجود آورده اند. پيوند آب با عناصر طبيعي مانند دره، سبزه زار و اقليم مناسب، آبشار زيباي آتشگاه را در فاصله 40 كيلومتري شهر لردگان به وجود آورده است. آبشار دره عشق كه در اين استان واقع شده وارتفاع آن به بيش از صد متر مي رسد, ازنظر ميزان ارتفاع در سرتاسر ايران كم نظير است. تالاب چغاخور با مساحتي حدود 2300 هكتار يكي از زيباترين و بزرگ ترين تالاب هاي استان است. قسمتي از رودخانه زاينده رود كه يكي از زيباترين و بااهميت ترين رودهاي ايران است و قسمتي از رودخانه كارون كه تنها رودخانه قابل كشتي راني ايران است، در اين استان جريان دارد. درمسير رودخانه بازفت كه يكي از بكرترين و بديع ترين امكانات سياحتي منطقه است متراكم ترين و دست نخورده ترين محدوده هاي جنگلي با چشم اندازهاي زيبا و چشم گير ديده مي شود كه به جنگل هاي بازفت مشهور هستند. كوه سوخته با ارتفاع حدود 4000 متري داراي چشم اندازهاي جالب توجهي است كه نگاه هر بيننده اي را به سوي خود مي كشد. دنا يا دينار كوهستاني است كه مورد استفاده و صعود كوهنوردان قرار مي گيرد.
بناهاي تاريخي منطقه نيز از اهميت زيادي برخوردار هستند. مساجد قديمي، سنگ نبشته هاي باستاني، حمام ها، قلعه ها، پل ها، مدرسه ها، گورستان ها و بناهاي قديمي از جمله آثار تاريخي اين استان هستند كه به دوره هاي مختلف تاريخي تعلق دارند. مسجد دستگرد و مسجد جامع كيان از آثار دوره صفويه هستند. مسجد اتابكان يكي از بناهاي دوران اتابكان لرستان است. بناي امام زاده سيد علاء الدين نيز از مهم ترين آثار تاريخي اين منطقه به شمار مي رود. بناي امام زاده حمزه علي علاوه بر قدمت تاريخي در دشت وسيعي گسترده شده است و به علت موقعيت طبيعي مناسب، آب و هواي دل پذير و ديگر جاذبه هاي پيرامون آن، همه ساله هزاران نفر از داخل و خارج استان به اين محل مي آيند. شهرها و مناطق قديمي استان نيز از ديگر جاذبه هاي منطقه هستند.

صنايع و معادن

صنايع استان چهارمحال و بختياري به دو دسته ماشيني و دستي تقسيم مي شوند. صنايع ماشيني استان چهرمحال و بختياري بيش تر درشهرهاي شهركرد، بروجن و فارسان استقرار يافته‎اند.از مهم ترين كارخانه هاي صنعتي استان چهارمحال و بختياري مي توان به كارخانه قند شهركرد، كارخانه ريسنده گي بروجن و صنايع شيرو لبني شهركرد اشاره نمود.
در استان چهارمحال و بختياري توليد صنايع دستي بسيار رايج بوده و در ميان عشاير بختياري رونق به سزايي دارد. از صنايع دستي مهم استان مي توان به قالي بافي، قفل سازي و انواع بافته هاي خانگي نظير كلاه نمدي، عبا، نمد، گهواره (ته ده) و كوبه دراشاره كرد كه توليد آن ها به طور عمده براي مصارف خانوار عشايري و روستايي صورت مي گيرد.