وجه تسميه و پيشينه تاريخي
سرزميني كه اكنون استان ايلام نام دارد، بنا به اسناد تاريخي فراوان، بخشي از كشور عيلام باستان بوده است. اين كشور در حدود 3000 سال پيش از ميلاد به وجود آمده و تا سال 640 پيش از ميلاد به حيات اجتماعي خود ادامه داده است. در اين سال، به فرمان آشور باني پال به خاك و خون كشيده شده و منقرض شده است. از شهرهاي اين كشور، به اسامي ‹‹شوش›› پايتخت اصلي، ‹‹ماداكتو›› پايتخت تابستاني، اهواز، خايدالو، ماساباتيك و كابيانه اشاره شده است.
در كتيبه هاي بابلي، عيلام را ‹‹آلامتو›› يا ‹‹آلام›› خوانده اند كه به قولي به معناي كوهستان يا ‹‹كشور طلوع خورشيد›› است. مدتي پس از سقوط عيلام، حوزه فرمان روايي آنان به دو منطقه تحت نفوذ پارس ها در خاور و مادها در باختر تقسيم شد. هر چند مناطق مسكوني زاگرس در دوره هخامنشي جزيي از امپراطوري هخامنشي به شمار مي آمده، اما درظاهرارتش هخامنشي براي عبور از زاگرس ناچار به پرداخت باج به كوه نشينان مقتدر آن بوده است.
بنا به نوشته مورخان يوناني، در زمان سلوكيه، ساكنين زاگرس بيش تر اوقات با اقوام مهاجم و بيگانه در نبرد بوده اند. وجود آثار باستاني فراواني از دوره ساساني در استان هاي ايلام و لرستان، نشان مي دهد كه اين منطقه در آن زمان بسيار آباد و با اهميت بوده است. اسامي شهرهايي مانند ‹‹ماسبندان››، ‹‹مهرگان كدك››، ‹‹دارشهر››، ‹‹سيمره››، ‹‹اريوخ›› و ‹‹شيروان›› اين نظر را تاييد مي كند. محل دقيق برخي از اين شهرها هنوز روشن نشده است. در اواخر دوره ساساني، خاندان فيروزان بر اين سرزمين و خوزستان حكومت داشته اند كه آخرين آن ها پس از شكست در جنگ جولا به دارالخلافه اعزام شده است. بعد از تسخير ايران به وسيله عرب هاي مسلمان، احتمال دارد كه اين ناحيه جزيي از ايالت كوفه شده و اسامي شهرهاي ماسبندان، مهرگان و سيمره معرب شده باشند.
در اواخر قرن چهارم هجري قمري، حسنويه كرد بر لرستان و ايلام فعلي حكومت مي كرده است و تا اوايل قرن ششم هجري قمري حكومت اين خاندان ادامه داشته است. از سال 570 تا 1006 هجري قمري، اتابكان لر بر لرستان و پشتكوه حكومت كرده اند. آخرين اتابك لر به نام شاهوردي خان را شاه عباس صفوي به قتل رسانده و حسين خان سيلورزي جد واليان ابوقداره را به حكومت لرستان و پشتكوه منصوب كرده است. اين خاندان پس از مدتي، مقر حكومت خود را به پشتكوه (ايلام كنوني) منتقل كرده اند و غلام رضا خان والي ابوقداره، آخرين والي پشتكوه پس از كودتاي 1299 شمسي به نحوي نسبتا مسالمت آميز، منطقه تحت حكومت خود را رها كرده و به كشور عراق رفته است.
از سال 1309 شمسي در تقسيمات كشوري، ايلام جزو استان پنجم يعني كرمانشاه شد. سپس به علت موقعيت مهم سياسي و مرزي و محروميت هاي فراوان به فرمان داري كل تبديل شد و اكنون يكي از استان هاي مهم كشورمحسوب مي شود.
