هر يك از جوامع ايراني؛ از جاذبه هاي اجتماعي خاص خود برخوردار هستند. شيوه معيشت عشاير، جشن ها و آيين هاي سنتي و باستاني، غذاهاي محلي، شيريني هاي خانگي و آداب و رسوم حاكم بر مراسم هاي مختلف از جمله جاذبه هاي اجتماعي مناطق مختلف ايران هستندكه همگي برآيند شيوه زندگي اجتماعي مردمان هر ناحيه است. زيست بوم هاي عشايري از فضاهاي جالب توجه استان كرمان است كه مي تواند در خدمت توسعه گردشگري قرار بگيرد. در استان كرمان همانند ديگر مناطق ايران جشن ها و آيين ها به سه دسته ي ملي، محلي و مذهبي تقسيم مي شوند كه در ميان جشن هاي ملي؛ نوروز باستاني از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. استان كرمان همانند ساير استان هاي ايران؛ از انواع غذاهاي سنتي و خوش طعم برخوردار است كه برخي از آن‌ها در مناسبت‌هاي ويژه و تعداد بسياري نيز به شكل عادي در طي سال تهيه مي‌شود. استان كرمان در لايه هاي مختلف اجتماعي خود از جاذبه هاي كم نظير و زيبايي برخوردار است كه آشنايي با آن ها از مهم ترين ويژگي هاي گردشگري اجتماعي است.
رودخانه ها، چشمه هاو آبشارهاي استان كرمان
مهم ترين رودخانه اين منطقه هليل رود است كه شاخه هاي مهمي مانند زردشت از گوهر، بافت از لاله زار، رابر از الفتح (شاه كوه)، طيل از كوه هزار و اسفندقه از ارتفاعات اسفندقه به آن مي پيوندند و پس از مشروب نمودن جيرفت و شهرستان كهنوج وارد هامون جازموريان مي شود. پوشش گياهي اين حوزه ي آب ريز قابل توجه بوده و به علت وجود دايمي برف كوه هاي نام برده، آب دايم دارد. مهم ترين قابليت تفريح گاهي آن اطراف و درياچه پشت سد جيرفت است كه استفاده هاي گردش گاهي دارد.
رودخانه هاي ديگر اين استان عبارت اند از : آب بخشا در برد سير، راور در منطقه راور، خبر در منطقه خبر بافت، رود خانه تنگوييه (پلنگي) در سير جان، ابراهيم آباد، اندوهجرد، آب باريك، آبشور اسفندقه، و.......چشمه هاي آب معدني اين منطقه نيز از مهم ترين جاذبه هاي گردشگري طبيعي ناحيه به شمار مي آيند. در مناطق مختلف استان كرمان چشمه هاي زيادي پراكنده شده اند كه عبارت اند از: چشمه حسين آباد، راين، چشمه قلعه عسكر، چشمه آب معدني قاسم آباد، چشمه معدني ته خاتون، چشمه معدني غرغره ( باب ترش)، چشمه آب معدني ابارق، چشمه آب معدني بوجان، چشمه معدني رضا آباد، چشمه آب معدني پاچنار، چشمه آب معدني بيشه، چشمه حسين آباد، چشمه هاي معدني آباد آوران، چشمه هاي آب معدني اختيار آباد، چشمه آب معدني گلي آونگ، چشمه آب معدني حوض نو، چشمه آب معدني باب تنگل (قدمگاه)، چشمه آب معدني بفرا، چشمه آب معدني حوض باد و... (توضيح مفصل و اطلاعات كامل تر درباره هر يك از چشمه ها و رودخانه هاي ياد شده در شهرستان هاي مربوطه به طور كامل آورده شده است)
جاذبه هاي طبيعي استان كرمان
استان كرمان با توجه به ويژگي هاي طبيعي خود از دشت هاي مرتفع و فضاهاي كويري گسترده اي برخوردار است كه برخي از آن ها هم چون دشت ها و مناطق ييلاقي، مورد استفاده وسيع گردشگري قرار مي گيرند و برخي ديگر هم چون فضاهاي كويري مورد استفاده ي تورهاي كويري در صنعت گردشگري ايران قرار مي گيرند.
استان كرمان در كنار كوير بي انتهاي خود و زيبايي هاي كوير از مناطق خاص ييلاقي و چشم اندازهاي زيباي زمين شناسي نيز برخوردار است. در اين منطقه مي توان چشم اندازهايي را ديد كه در ديگر نقاط كم تر يافت مي شود. تپه يا رشته كوه هاي ماسه اي (تلماسه) كه بر اثر وزش باد و جابه جا شدن ماسه ها پديد آمده و شكل و اندازه آن ها بر اثر وزش باد مدام در حال تغيير است؛ از جذاب ترين اشكال ژئومورفولوژي استان كرمان به شمار مي روند. آب و هواي كوير براي نيمي از سال مطلوب است و كوهستان هاي استان نيز براي نيمي ديگر از سال. كوير شهداد همواره جاذب محققين، پژوهشگران و عاشقان طبيعت است.
سكوت زيبا، آسمان بي انتها، شب هاي آرام، لايه هاي نمكي، قله هاي مرتفع و برف گير هزار، درياچه ي زيباي هامون، چشمه هاي متعدد آب معدني، نخل زارهاي بم و ده ها عارضه ي طبيعي و متفاوت با يك ديگر در استان كرمان يك جا جمع شده و محل مناسبي براي گردشگري طبيعي در استان كرمان به وجود آورده اند.
مشخصات جغرافيايي
استان كرمان در جنوب خاوري ايران واقع شده و از شمال با استان هاي خراسان و يزد، از جنوب با استان هرمزگان، از خاور با سيستان و بلوچستان و از باختر با استان فارس همسايه است. اين استان از نظر جغرافيايي بين ۵۵ درجه و ۲۵ دقيقه تا ۳۲ درجه ي پهناي شمالي و ۲۶ درجه و ۵۳ دقيقه تا ۲۹ درجه و ۵۹ دقيقه ي درازاي خاوري از نصف النهار گرينويچ قرار گرفته است. استان كرمان يكي از پهناورترين استان هاي ايران است كه حدود ۱۱ درصد از خاك ايران را در بر گرفته است. اين استان يكي از مرتفع ترين استان هاي كشوربوده و شهرستان بافت آن با ۲۲۵۰ متر ارتفاع از سطح دريا مرتفع ترين شهرستان استان است. ميزان بارندگي به حدود ۱۲۰ ميلي متر در سال مي رسد.
● كشاورزي و دام داري
با توجه به شرايط اقليمي و ميزان منابع آب و موقعيت اجتماعي و روش كشت زمين ها، استان كرمان را به سه منطقه كشاورزي تقسيم مي كنند:
۱) مناطق كشاورزي خشك و كويري (رفسنجان، زرند، سيرجان و …)
۲) مناطق كشاورزي معتدل كوهستاني(بافت، بردسير و …)
۳) مناطق كشاورزي گرمسيري (بم، جيرفت، كهنوج و …)
ازمهم ترين محصولات كشاورزي اين استان مي توان گندم، جو، سيب زميني، پسته، حنا، وسمه، زيره، پنبه و چغندر قند را نام برد. دركرمان انواع محصولات سردسيري شامل گردو، بادام، گلابي، هلو، آلبالو، آلو، گيلاس و سيب درختي و هم چنين محصولاتي از قبيل مركبات (پرتقال، ليمو شيرين، ليمو ترش، نارنگي، نارنج و گريپ فروت) و خرما توليد مي شود. اين گونه محصولات در مناطق بم، جيرفت، شهداد و در جنوب خاوري شهرستان بافت كشت مي شوند.
مركبات شهداد مرغوبيت خاص وشهرت خوبي در ايران دارند.از استان كرمان بيش از ۹۵ درصد محصول پسته ايران به دست مي آيد و اين استان بيش از ۵/۸۷ درصد از باغات پسته كشور را به خود اختصاص داده است. در ميان شهرستان هاي استان كرمان كه باغ پسته دارند، رفسنجان با بيش از ۷۰ درصد كل توليد پسته و تعداد باغ پسته، رتبه اول را دارا ست. دام پروري به سه روش روستايي، عشايري و صنعتي صورت مي گيرد. با اين همه به علت خاك نه چندان حاصل خيز منطقه و محدوديت مراتع سرسبز، دام پروري از رونق بالايي برخوردار نيست
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
نام كرمان در دوره هاي قبل از اسلام، «بوتيا» و «كارامانيا» بوده است. برخي عقيده دارند كه كرمان دگرگون شده كلمه «كريمان» است و عده اي نيز آن را مشتق از «كارمانيا» قديم به معني «جايگاه دلاوري و نبرد» ذكر مي كنند. در حالي كه تواريخ عرب و يهود، «كرمان» را فرزند هيتال يا هپتال از نبيره هاي نوح مي دانند، كتب فارسي از طهمورث به عنوان جد وي ياد مي كنند. هرودوت از شش نژاد فارسي نام مي برد كه يكي از آن ها «گرمانيان» است. مركز كرمان را در قديم «گواشير» و «بردشير» مي خواندند. «گواشير» در اصل «كوره اردشير» يعني شهر اردشير بوده كه به تدريج «گواشير» شده است.
از لحاظ تاريخي سابقه سكونت و استقرار انسان در ديار كرمان به هزاره چهارم قبل از ميلاد مي رسد. اين منطقه يكي از قديمي ترين نواحي ايران به شمار مي رود و در گذر زمان، گنجينه هاي فرهنگي، تاريخي گرانبهايي در آن پديد آمده است كه نمايان گر روند تاريخي و حيات اقتصادي ـ اجتماعي آن است. وجود هر فضاي تاريخي در كرمان بيان گر بخشي از زوايا و ابعاد زندگي مردم و حكومت هاي اين مرز و بوم مي باشد. تاسيس و تخريب، مرمت و انهدام، همه نشان گر حيات پر جنب و جوش اين ديار ناشناخته است. كمي آثار تاريخي كرمان در مقايسه با شهرهايي چون اصفهان و شيراز به دليل آسيبي است كه حوادث ناگوار تاريخ در اين منطقه پديد آورده است. همين معدود آثار نيز نشانه توانايي، پايداري و كوشش هاي مردم اين خطه از كشور است.
صنايع و معادن
صنايع استان كرمان به دو دسته صنايع دستي و ماشيني تقسيم مي شوند. صنايع دستي شامل شال، پته و ترمه است كه به غير از پته دوزي باقي از رونق سابق برخوردار نيستند. صنايع دستي كارگاهي چون: قالي بافي، جاجيم بافي، گليم بافي و خورجين بافي از صنايع رايج اين استان به شمار مي رود. صنايع ماشيني استان به سه دسته كارگاهي كوچك، متوسط و بزرگ تقسيم مي شوند كه از اين صنايع مي توان سيمان، خانه سازي، نوشابه سازي، قند، ذغال سنگ و مس كه معروفيت جهاني دارد را نام برد. معادن استان در تامين مواد اوليه مورد نياز صنايع كشور نقش ارزنده اي بر عهده دارند. معادن سرشار آهن، ذغال سنگ، مس و ديگر فلزات چرخ هاي صنعت استان و كشور را به گردش در مي آورند. معادن ذغال سنگ قسمتي از نياز كارخانه ذوب آهن اصفهان را تامين مي كنند. منابع مس سرچشمه كرمان كه به گواهي كارشناسان از غني ترين و خالص ترين معادن مس درجهان به شمار مي رود، از مشخصه هاي ويژه اقتصادي استان كرمان محسوب مي شود.
از نظر اقتصادي منطقه ويژه و آزاد تجاري سيرجان اهميت استان كرمان را افزايش داده است. اين منطقه ويژه صرف نظر از تاثيراتي كه در توسعه اقتصادي كل استان داشته، از ديدگاه توسعه جهانگردي نيز اهميت زيادي دارد. سيرجان گذرگاه اصلي انتقال كالا به كشورهاي خاور ايران و هم چنين اروپا و خليج فارس بوده و مسير رفت و برگشت كليه كالاهاي تجاري از بندر شهيد رجايي هرمزگان به كشورهاي آسياي ميانه، قفقاز و روسيه است. در واقع اين شهر محل اتصال كليه محورهاي ترانزيتي و حمل و نقل كالا از جنوب به شمال، خاور و باختر ايران و ساير كشورهاي شمالي، خاوري و باختري اروپا و خليج فارس است. راه ترانزيت اصلي زميني (جاده اي و ريلي) از طريق بندر شهيد رجايي به استان هاي بزرگ و صنعتي كشور(كرمان ـ فارس ـ يزد)، از مسير اين شهرستان و منطقه ويژه اقتصادي عبور مي كند. اين منطقه به عنوان يك قطب اقتصادي ويژه بر بستر مزيت هاي باراندازي، در ساختار اقتصادي استان كرمان نقش و موقعيت قابل توجهي را احراز كرده است و در آينده نيز بر اهميت اين جايگاه اقتصادي افزوده خواهد شد.
مكان هاي ديدني و تاريخي
مكان هاي ديدني و تاريخي استان كرمان عبارتند از: كوير لوت, رودخانه هليل رود, كوه هاي هزار, جوپار, لاله زار, باغ بالا, خيبر, قبله, ارگ بم, خرابه هاي شهر كمادين, گنبد جبليه, مقبره خواجه اتابك, قلعه قهقه, قلعه كهنه, گنبد مشتاقيه, مسجد ملك, مسجد جامع, مسجد امام, قلعه سودك, گورستان دژيمند, باغ شاه زاده ماهان, مزار شاه نعمت الله ولي, قلعه ستگ, زيارت گاه شاه زاده حسين, حمام گنج علي خان, مجموعه وكيل, مجموعه ابراهيم خان, ميدان گنج علي خان, مسجد چهل ستون, آتشكده شاه فيروز, قلعه اردشير, قلعه دختر, موزه سكه, قلعه راين, ارگ جديد بم, گنبد سبز, تخت دريا قلي بيك و بازار كرمان.
استان كرمان پهناورترين استان ايران است كه در جنوب خاوري ايران واقع شده و از لحاظ تاريخي، سابقه سكونت در اين ناحيه به هزاره چهارم پيش از ميلاد مي رسد.
گنجينه هاي فرهنگي، تاريخي و معماري ارزشمندي در گذر زمان دراين استان پديد آمده كه نمايان گر روند تاريخي و حيات اقتصادي ـ اجتماعي اين منطقه است. استان كرمان از اقتصادي پويا برخوردار بوده و در زمينه كشاورزي و انواع صنايع رونق به سزايي دارد. تنها شهر خشتي جهان (ارگ بم) متعلق به هزاره هاي پيش از ميلاد به اين خطه تعلق دارد و بازار بسيار زيباي شهر كرمان به همراه ده ها اثر باستاني، طبيعي و معماري در اين ديار وجود دارد كه همواره گردشگران را مجذوب خود نموده و جلوه هاي جهانگردي اين منطقه را به نمايش مي گ
استان كرمان
قالى كرمان كه از نظر بافت و طرح بسيار زيبا و منحصر به فرد است از مهمترين صنايع دستى كرمان و ايران است . پته دوزى نيز كه نوعى سوزن دوزى است در كرمان رواج دارد.
پسته، انواع خشكبار، قوتو از جمله مهم ترين سوغاتى هاى كرمان است.
