در ميان وسايل كوهنوردي پس از كفش مهمترين وسيله كوله پشتي مي باشد ؛ چون تمام وسايل مورد نياز كوهنورد براي صعود و فرود و شب خوابي در درون آن قرار مي گيرد . كوله ها از زمان قديم تاكنون دستخوش تغييرات فراواني شده اند ؛ بطوريكه امروزه اگر براي اولين بار براي خريد كوله به يك فروشگاه وسايل كوه برويد شايد از ديدن سايزها و رنگها و اشكال مختلف آنها سرتان گيج رود ! بنابراين لازم است با مشورت يك فرد خبره و باتوجه به نيازتان كوله اي مناسب اختيار كنيد تا هميشه و در همه حال بهترين همدم شما باشد چون اگر شكل و اندازه كوله مناسب بدن و برنامه شما نباشد ممكن است بر اثر فشارهاي وارده بر شانه و ستون مهره ها براي هميشه از كوله و كوهنوردي و حتي از زندگي سير شويد .
برخي از كوله هاي قديمي كه امروزه نيز گاها استفاده مي شوند داراي يك زين فلزي در خارج از كوله هستند كه با پشت فرد در تماس است و چون بار را به تناسب بين شانه و پشت و كفل تقسيم مي كند براي باركشي هاي سنگين و حتي در موارد اظطراري براي حمل مجروح مناسب است . اشكال اين كوله ها وزن بيشتر و ارتفاع و پهناي زياد است . چون در مسيرهاي تنگ يا داراي شاخه هاي درخت و يا سنگنوردي بايد از كوله هاي باريكي استفاده كرد كه عرض آن بيشتر از بدن نباشد . كوله هاي قديمي داراي جيب هايي نيز در پشت و طرفين هستند كه مي توانيد وسايل ضروري و دم دست را در آنها قرار دهيد . ولي كوله هاي جديدتر كه بيشتر براي برنامه هاي فني و يا زمستاني بكار مي روند بجاي جيب هاي بيروني داراي يك جيب بزرگ در روي سر كوله هستند و بعضا نيز در بخش انتهايي كوله محفظه اي را جداكرده اند كه داراي زيپ است و مي توان براي وسايل ضروري و يا كيسه خواب از آن استفاده كرد ؛ در دوطرف و پشت كوله نيز بندهايي براي بستن وسايلي مانند فوم / زير انداز و كلنگ و باتوم و كرامپون و ... تعبيه شده است .
جنس كوله ها معمولا صد درصد ضد آب است كه در انواع جديد از پارچه هاي گورتكس كه سبكتر نيز هستند استفاده مي شود . رنگ كوله نيز مانند لباسها بايد بشكلي باشد كه متضاد با محيط برنامه موردنظر شما باشد تا از دور كاملا به چشم بيايد كه اين مسئله در صورت گم شدن و يا مجروح و زمينگير شدن به جستجوگران كمك زيادي مي نمايد . بنابراين كوله ها معمولا به رنگ هاي قرمز و زرد و آبي ساخته مي شوند .
نوعي از كوله ها كه به رنگ سبز و يا پلنگي هستند مخصوص شكارچيان و يا سربازان است كه مي خواهند در استتار باشند .
اندازه كوله ها را برحسب فضاي داخل آن و با واحد ليتر اندازه گيري مي نمايند كه معمولا از 30 تا 100 ليتر متفاوت است . كوله هاي 30 ليتري براي برنامه هاي يك روزه بدون وسايل خواب و يا دوچرخه سواري مناسب هستند كه البته نوع مخصوص دوچرخه آن داراي بندك نبوده و در آن نيز با يك زيپ بزرگ نيم دايره باز مي شود . هميشه كوله اي را انتخاب كنيد كه پس از قرار گرفتن تمام وسايل ديگر فضايي خالي نداشته باشد تا شكيل و خوش فرم به پشتتان بنشيند . اگر كوله بزرگتر باشد از فرم خارج شده و با لنگر انداختن موجب خستگي و آزار شما ميشود و اگر كوچكتر هم باشد كه مجبوريد مقدار زيادي از وسايل را به دور كوله آويزان كنيد و يا در دست بگيريد .
نوعي كوله نيز طراحي شده است كه مخصوص حمل كودك است و علاوه بر جاي مخصوص نشستن كوك كه در حمايت هم باشد و سقوط نكند داراي تعدادي جيب نيز براي وسايل ضروري است ، امروزه كوله هاي مخصوصي نيز براي نوجوانان و بانوان ساخته مي شود كه متناسب با فيزيك بدني آنهاست .
بخشي از كوله كه با پشت فرد در تماس است شايد مهمترين بخش باشد كه بايد مانع از چسبيدن كوله به پشت و عرق كردن شود . كوله ها معمولا بند بزرگي در قسمت پايين دارند كه بدور كمر پيچيده مي شود و در حفظ تعادل موثر است . برخي نيز داراي بندكي مشابه و در جلوي سينه هستند كه تعادل بالاي كوله را حفظ مي كند ولي موقع صعود كه تنفس و حركت سينه زياد و سريع است بهتر است كه بسته نشود و فقط موقع پايين آمدن آنرا ببنديد .
كوله هاي باريك و لوله اي شكلي با جنس ضخيم نيز براي غارنوردي و آبشارنوردي ( دره نوردي ) ساخته شده اند كه مناسب مسيرهاي تنگ و خيس و خشن است .
موقع چيدن كوله وسايل سخت و فلزي را در تماس با بدنه كوله قرار ندهيد كه اگر در پشتتان باشد باعث آزار و اگر در اطراف باشد بر اثر كشيده شدن كوله به در و ديوار باعث پارگي كوله مي شود . وسايل را طوري بچينيد كه سنگين تر ها در نزديك پشت و بالاي كوله باشند و همچنين وسايل را به ترتيب استفاده داخل كوله قرار دهيد . در يك كلام كوله چيني خود يك هنر است كه با تمرين در شرايط مختلف روز و شب و هواي سرد و گرم و با دستكش هاي كلفت و ... بدست مي آيد . جاي وسايل را كاملا بخاطر داشته باشيد تا با چشم بسته هم بتوانيد وسيله مورد نظر را بيابيد ! مواد سوختي را در ظروف با در محكم و چند لايه پلاستيك قرار دهيد تا نشت آن باعث خرابي كوله و لباس و غذاها نشود .
توصيه : در خريد كوله و همه وسايل كوهنوردي چون با آسايش و حتي جان شما سروكار دارد به قيمت فكر نكنيد و بيشتر به كيفيت و دوام و راحتي و وزن كم آن بها دهيد ؛ همچنين وسايل خود را تخصصي نماييد و بدنبال كوله اي براي همه برنامه ها و يا كفشي براي همه فصول نباشيد .
كلام آخر هم اين كه بقول معروف بايد چند تا كوله را كهنه و يا پاره كنيد تا بتوانيد كوله مناسب خود را پيدا كنيد .
سفر به مناطق كويري علي‌رغم اينكه از پرنشاط‌ترين سفرها به شمار مي‌رود، سفر اسرارانگيزي نيز محسوب شده و در صورت نداشتن آمادگي براي سفر خطراتي را نيز براي گردشگر كوير به همراه دارد.
مسافران كوير براي كمتر كردن ريسك سفر بايد چندين نكته را مد نظر قرار دهند.
اين روزها علاقه‌مندان به سفرهاي كويري رو به افزايش است.
پيشنهاد ميشود كه گردشگراني كه تاكنون به اين نقاط سفر نكرده‌اند براي ديدن كوير و اقامت در آن با تورهاي طبيعت‌گردي كه گردانندگان آن از تجربه بسياري برخوردارند همراه شوند.
اما اگر قصد سفر به كوير را داريد و ترجيح مي‌هيد كه در گروه محدود و جدا از تور به كوير سفر كنيد، چندين مورد را بايد در نظر بگيريد.
مواردي كه بايد قبل از حركت رعايت كنيد
* چك ليست تهيه كنيد
مدتي قبل از سفر چك ليستي از تمامي كارهايي كه بايد قبل از سفر به انجام برسانيد و تمامي وسايل و تجهيزاتي كه مي‌بايست به همراه ببريد تهيه كنيد.
تاريخي براي انجام هريك ذكر كنيد تا در ساعات پاياني دچار مشكل نشويد. تمامي مطالبي كه در ادامه مي‌آيد، بسته به نوع سفر و نيازهاي شما مي‌تواند در قالب چك ليستي كه تهيه مي‌كنيد گنجانده شود.
اگر با چند خودرو سفر مي‌كنيد، مي‌توانيد با سرنشينان ديگر خودرو ها چك ليست خود را مقايسه كرده و نسبت به كفايت آمادگي خود و ديگران براي سفر اطمينان حاصل كنيد.
* بي‌گدار به آب نزنيد
در مورد مسيري كه انتخاب كرده‌ايد شرايط فصلي و امكانپذير بودن سفر، با راهنماي خبره مشورت كنيد و به توصيه‌هاي او عمل كنيد.
بدون وي جاده را ترك نكنيد. لزوم بهره‌گيري از راهنما و نقشه‌هاي دقيق با بزرگنمايي مناسب براي سفر به كوير ضروري است.
* تجهيزات سنگين را فيكس كنيد
تجهيزات سنگين مثل جعبه آچار، جك و ديگر وسايل را در صورتي كه درون خودرو و يا روي باربند قرار دارند، محكم كنيد.
براي چنين كاري مي‌توانيد از جعبه‌هاي فلزي و مستعمل مهمات استفاده كنيد. كافيست در فضاي زير صندلي و يا محل قرار دادن بار، جعبه‌هاي مهمات را توسط پيچ و مهره به بدنه فيكس كنيد.
حال مي‌توانيد از جعبه‌هاي فوق براي حمل تجهيزات سنگين و يا برنده در درون خودرو بهره ببريد. در صورتي كه از چنين روشي بهره نمي‌بريد، به هر نحو ممكن از بازي و لق زدن وسايل سنگين درون خودرو جلوگيري كنيد.
در صورت استفاده از باربند، سعي كنيد تجهيزات را كاملا توسط طناب و يا كش‌هايي كه براي بستن بار بر روي موتور‌سيكلت استفاده ميشود فيكس كنيد.
به اين ترتيب از ميزان صدمه ديدن سرنشينان و تجهيزات در تكان‌هاي شديد كاسته ميشود.
* سلامت خودرو را كنترل كنيد
با وجودي كه كنترل كامل خودرو غير عملي است ولي هرگز بدون اطمينان از سلامت بخشهاي زير جاده را ترك نكنيد.
مراقب باشيد شاسي اتومبيل به گل نرود كه در آنصورت بيرون آوردن آن بسيار دشوار است
*تجهيزاتي كه براي سفرهاي خارج از جاده به همراه مي‌بريد
هنگامي كه فرسنگ‌ها از راههاي اصلي، پمپ بنزين و مكانيك دور هستيد و از زمين‌هايي دشوار عبور مي كنيد، مي‌بايست تنها روي خود و امكانات خود حساب كنيد. در چنين شرايطي ضرب المثل "هر چه خوار آيد، روزي به كار آيد" صادق است.
شايد سفرهاي زيادي را بدون نياز به تجهيزات زير پشت سر گذاشته باشيد، ولي حادثه رخ مي‌دهد. برخي از وسايل زير بسته به نوع خودرواختصاصي هستند، ولي برخي ديگر مي‌توانند مورد استفاده ديگر وسايل نقليه نيز واقع شوند.
بنابراين حمل تمامي آنها توسط تمام خودروها الزامي نداشته و تنها كافيست كه تيم از وسايل زير بهره ببرد.
*فهرست لوازمي كه براي سفر مورد نياز است:
روغن ترمز و كلاچ روغن موتور، روغن گيربكس، روغن كمك و واسكازين ديفرانسيلها و تمامي گريس خورهاي گاردان و فرمان را كنترل و درصورت لزوم روانكاري كنيد. در زمستان از دارا بودن ضديخ اطمينان حاصل كنيد.
نكته، رينگهاي آلومينيومي براي سفرهاي خارج از جاده، مناسب نيستند و احتمال شكستن آنها وجود دارد، رينگهاي فابريك خودرو در چنين سفرهايي بهترين انتخاب است. همچنين لاستيكهايي كه داراي گلهاي جهت‌دار هستند و براي سرعت‌هاي بالا طراحي شده‌اند، براي خارج از جاده مناسب نبوده و علاوه بر اينكه به سرعت صدمه مي‌بينند از كارايي مطلوبي برخوردار نيستند.
* مواردي كه بايد به هنگام رانندگي رعايت كنيد
• چهار چرخ
سفر خارج از جاده با خودرو سواري و يا تك ديفرانسيل اشتباه است. از سوي ديگر دو ديفرانسيل هم معجزه نمي كند. همواره به قابليتهاي خود و خودرو خود آگاه باشيد و از ماجراجويي و ريسك محاسبه نشده، بپرهيزيد.
با اين حال به كساني كه تجربه كمتري از سفر به كوير دارند پيشنهاد ميشود اگر نمي‌خواهند با تور به مسافرت بروند حداقل گروهي به كوير مسافرت كنند.
* گروهي سفر كنيد
وسوسه سفر با يك خودرو را از سر بيرون كنيد. اگر موفق نشديد، بيش از هميشه احتياط كنيد. همواره كارهاي تيمي موفقيت بيشتري در بردارد.
*چيدمان خودردوها
در صورتي كه گروهي سفر مي‌كنيد، تمامي افراد گروه بخصوص رانندگان بايد از روحيه همراهي و همكاري تيمي برخوردار باشند. تكروي و سركشي همواره حادثه ساز است. اولين و آخرين خودرو مي‌بايست همواره مشخص بوده و ديگران نبايد بدون همانگي از اولين يا آخرين خودرو عبور كند.
خودرويي كه در پيشاپيش حركت مي‌كند بايد با همراهي راهنما يا فردي محلي كه با ناحيه آشنايي دارد، حركت كند.
خودروهاي ديگر به دنبال خودرو اول و حتي‌المكان دقيقا از روي مسير خودرو جلويي، به حركت ادامه مي‌دهند. حركت خودروها در كنار يكديگر مي‌تواند حادثه ساز باشد. آخرين خودرو از وضعيت خودروهاي جلو گزارش مي‌دهد.
در صورت توقف هر يك از خودرو ها، كاروان متوقف ميشود. هر راننده بايد از تعداد سرنشينان خود آگاهي داشته باشد، و همواره قبل از حركت، از حضور همه سرنشينان اطمينان حاصل كند.
*امن‌ترين و آسان‌ترين مسير را انتخاب كنيد
با انتخاب مسيرهاي امن و آسان خود را با كم‌ترين هزينه به مقصد برسانيد. چه بسا مسيرهاي مشكل شما را از رسيدن به هدف بازداشته و يا با مشكلات جدي مواجه كنند. اين موضوع كه براي رانندگي خارج از جاده اقدام كرده‌ايد دليلي براي خودكشي نيست.
براي سلامت خود و همراهان خود، و وسيله نقليه احترام قائل باشيد و از ماجراجويي بپرهيزيد، قبل از انتخاب مسير به عملي بودن، و قابل بازگشت بودن آن فكر كنيد. حتي الامكان از جاده ها براي طي مسير استفاده كنيد. همواره كوره راه بهتر از بي‌راهه است.
در صورتي كه ناچار به خروج از راه هستيد، نسبت به كيفيت زمين از نظر رطوبت، سنگلاخ يا ماسه‌اي يودن و شيب و عوارض آن تحقيق كنيد.
گاه لايه‌اي نازك و خشك بر روي خاك تشكيل ميشود كه براي پياده كاملا استوار و قابل اعتماد بنظر مي‌رسد، ولي هنگام عبور خودرو لايه خشك شكسته و خودرو در گل و يا ماسه گرفتار ميشود.
در كشور ما بسياري مسيرهاي خارج از جاده پوشيده از گدازه‌هاي آتشفشاني است. در اين نواحي سنگهايي تيره رنگ با لبه‌هاي تيز مشاهده ميشود.
عبور از چنين مسير‌هايي احتمال پنچري را افزايش مي‌دهد.
*آرام و بدون شتابزدگي رانندگي كنيد
شرايط حاكم بر زمين‌هاي غير هموار خارج از جاده، با جاده‌هاي خاكي، بزرگراه‌ها و پيست‌هاي اتوموبيل‌راني متفاوت است.
رانندگي با سرعت بالا در بهترين شرايط موجب محروم شدن شما و سرنشينان از مشاهده طبيعت ميشود. رانندگي سريع ممكن است به آسيب ديدن سرنشينان در اثر تكان‌هاي خودرو و يا شكستگي قطعات خودرو منجر شود.
همچنين سرعت در راههاي خاكي و يا خارج از جاده، احتمال واژگوني خودرو را افزايش مي‌دهد.
*رعايت فاصله با خودر جلويي
همواره فاصله خود با خودرو جلويي را كنترل كنيد. ترمز ناگهاني در جاده‌هاي خاكي موجب لغزش خودرو ميشود.
همچنين ترمز ناگهاني در نواحي ماسه‌اي و گلي منجر به فرو رفتن چرخهاي جلو در خاك نرم، ماسه و يا گل خواهد شد.در چنين شرايطي راه اندازي مجدد خودرو با مشكلاتي همراه است. در اين شرايط حركت آهسته در مسير قبلي رو به عقب كار ساز است.
* عبور آرام از برآمدگي‌ها و چاله‌ها
با عبور آرام از چاله‌ها و برآمدگي‌هاي زمين مي‌توانيد از فشار غير متعارفي كه به سيستم تعليق و جلوبندي و شاسي وارد ميشود بكاهيد. خودروهاي شاسي بلند و دوديفرانسيل عموما از شاسي مستحكمتر و قطعات قوي تري بهره مي‌برند، استحكام بيشتر منجر به افزايش وزن قطعات خودرو ميشود.
وزن زياد قطعات، اينرسي آنها را افزايش مي‌دهد. هنگامي كه با سرعت زياد عرض جويبارها و چاله‌ها را مي پيمائيد، در حال ضربه‌زدن به سيستم تعليق و فرمان، و شاسي خودرو هستيد.
از چاله‌هاي آبگرفته عبور نكنيد و براي عبور از نهرها نيز، محل‌هايي كه بستر سنگي است، انتخاب كنبد. در نواحي مرطوب از خط القعر دوري كنيد.
*كمربند ايمني را ببنديد
كمربند ايمني با محكم نگه داشتن سرنشينان بر روي صندلي، از برخورد آنها با سقف يا ستونهاي اتاق، هنگام عبور ازعوارض زمين جلوگيري مي‌كند. چسبيدن به صندلي تسلط شما بر وسيله نقليه را افزايش مي‌دهد.
پوسته خشك روي زمين فريب دهنده است، چرا كه خاك زير آن سست و متزلزل است.
*مراقب بوته‌ها و درختان باشيد
به اتوموبيل خود بياموزيد كه براي زندگي احترام قائل باشد و به هيچ وجه از روي بوته‌ها عبور نكند، بوته‌ها مامن پرندگان، و برخي جانوران بياباني است. نابود كردن موجوداتي كه براي ادامه حيات در كوير، مبارزه مي‌كنند، در زير چرخهاي خودرو و يا بدست من و شما، بسيار غم‌انگيز و توجيه ناپذير است. به طبيعتي كه پذيراي شماست، احترام بگذاريد.
* بالا و پائين رفتن از تپه‌ها
مركز ثقل خودردو‌هاي شاسي بلند، از خودروهاي سواري بالاتر است. همچنين بر خلاف تصور عامه با افزايش وزن خودرو، گرانيگاه خودرو شاسي بلند، بيشتر از زمين فاصله مي‌گيرد. اين امر موجب ميشود، واژگوني خودروهاي شاسي بلند، بسيار ساده تر از سواري رخ دهد.
براي بالا رفتن از شيبهاي تند، هرگز شيب از بصورت مايل بالا نرويد. بلكه كاملا مستقيم از شيب بالا رويد. در صورتي كه خودرو شما قادر به بالا رفتن از شيب نبود، از پيمودن مسير خودداري كنيد. حركت بصورت مايل منجر به واژگون شدن وسيله نقليه ميشود.
همچنين هرگز بر روي شيبهاي تند اقدام به دور زدن نكنيد، بلكه شيب را با دنده عقب به پائين بازگرديد. در اين شرايط خودرو را خلاص نكنيد. هرگز از تپه يا شيبي كه از آن سوي آن خبر نداريد، سرازير نشويد. هنگام پائين آمدن از شيب، خودرو را در دنده سنگين قرار داده و طي مسيري مستقيم از شيب پائين بياييد. براي اطلاعات بيشتر در اينترنت به جستجو بپردازيد.
به خاطر سپردن مسير و نشانه‌گذاري راه تكيه بر ادوات الكترونيكي مسير يابي كافي نيست. مي‌بايست نشانه‌هايي را جهت بازگشت به خاطر بسپاريد. از سوي ديگر با توجه به طبيعت متغير كوير، تكيه بر ردپا و اثر چرخها براي طي مسير بازگشت، چندان قابل اطمينان نيست. بنابراين از نشانه ها و عوارض زمين مانند كوهها، تپه‌ها و يا درختان جهت نشان كردن مسير بازگشت استفاده كنيد.
همچنين محل خروج خود از جاده و مسير خود را قبلا به محيط‌بانان و يا افراد محلي اعلام كنيد تا در صورتي كه بازنگشتيد، محدوده معيني را به جستجو بپردازند و طي زمان كوتاهتري شما را بيابند.
*چيزي به جاي نگذاريد
به هيج عنوان زباله‌‌هاي خود را در صحرا رها و يا دفن نكنيد. از ريختن روغن موتور بر روي زمين جدا خودداري كنيد. هرچه باخود برده ايد بازگردانيد. گويي آنجا نبوده‌ايد.
خبرگزاري ميراث فرهنگي ـ گردشگري ـ 11/11/85
